ΙΣΤΟΡΙΑ - Πήλι Ευβοίας

Η ιστορια του τοπου μασ

Η κατοίκηση της περιοχής του Πηλίου χρονολογείται από την Μυκηναϊκή περίοδο. Σημαντικοί οχυρωμένοι οικισμοί της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου έχουν εντοπισθεί παλιότερα στις θέσεις Καστρί και Μεσοκοτρώνι. Εκτενή αναφορά κάνει ο Γάλλος δηµοσιογράφος, συγγραφέας, ιστορικός και περιηγητής Alexandre Buchon (1791-1846) στο βιβλίο του «Περιήγησις εις Ελληνικάς νήσους», για την επίσκεψη του στο Πήλι το 1841, κυρίως για τα αρχαία αντικείµενα (μέρος τους υπήρχε στο αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας), που θα δει σκόρπια στην περιοχή όπου βρίσκεται η ακρόπολη του χωριού στην περιοχή «Μεσοκοτρώνι», λίγο χαµηλότερα εκεί όπου υπάρχουν τα θεµέλια ενός μεσαιωνικού κτίσµατος που ονοµάζεται ως Κάστρο Πηλίου, και για τα ερείπια που υπήρχαν προς την βόρεια πλευρά του ναού του Αϊ- Γιάννη Θεολόγου, εκεί όπου υπήρχε ο αρχαιοελληνικός πύργος.

Στην τουρκοκρατία, οι ντόπιοι για να αποφύγουν τις ταλαιπωρίες από τις επιδρομές λεηλασιών κυρίως από θαλάσσης, Τούρκων, Σαρακηνών και άλλων, είχαν καταφύγει στους γύρω οικισµούς Αρέθα, Ατάλαντος, Παλιοχωριό, Αγία- Τρίτη, Νότσα, και Παναγία. Για την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή μας, ενδεικτικά αναφέρουμε ένα µύθο για τις λεηλασίες τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Γύρω στα πέντε ναυτικά µίλια βορειοανατολικά του Πηλίου, υπάρχει µια νησίδα για την οποία οι παλιοί λαϊκοί λένε πως, κάποιος από τους χωρικούς είδε ένα καράβι γεµάτο Τούρκους (πιθανόν πειρατές ή στρατιώτες) να κατευθύνεται προς το Πήλι, έτρεξε να ειδοποιήσει τους συγχωριανούς του για το κακό που ερχότανε. Έτσι οι χωρικοί, µη αντέχοντας άλλες λεηλασίες, αποφάσισαν να κάνουν δέηση και να παρακαλέσουν τον Αϊ- Γιάννη το Θεολόγο, το ιστορικό εκκλησάκι στο οποίο θα αναφερθούμε εκτενώς, να κάνει κάτι για να τους σώσει από το ανερχόµενο κακό.

Ο μύθος λέει, πως η δέηση εισακούστηκε και ο Άγιος έσωσε τους χωρικούς του Πηλίου και τους γύρω οικισµούς, κάνοντας πέτρα το καράβι και μυρμήγκια τους Τούρκους που επέβαιναν στο καράβι. Από’ κει, άλλωστε, φαίνεται να έχει βγει η ονοµασία της µικρής αυτής νησίδας, ως «Ξεροκάραβο» και τούρκους τα μυρμήγκια που υπήρχαν δήθεν πάνω σ’ αυτό.

Επανάσταση του 1821 και απελευθέρωση!

Ο Πηλιώτης Ναθαναήλ Ιωάννου (1805-1880).
Ένας άγνωστος ως σήμερα ήρωας και πνευματικός της πατρίδας μας!

Σημαντική προσωπικότητα του Πηλίου στην επανάσταση του 1821 είναι ο Αρχιμανδρίτης Ναθαναήλ Ιωάννου, γεννηθής πιθανόν το 1805, στο Πήλι. Έζησε ως τα εφηβικά του χρόνια στο Πήλι, και μετά μετοίκησε στην Κάρυστο και συγκεκριμένα στη μονή των Καρυών, κυρίως για να λάβει εκπαίδευση στα ελληνικά γράμματα, μιας και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, εκπαίδευση πραγματοποιούταν κυρίως στις μονές. Στη μονή αυτή έμαθε τα στοιχειώδη γράμματα.

Στην ηλικία των 16, πολέμησε στις μάχες των Βρυσακίων, Βατησίων, Καρύστου, Διστομίου κλπ., δίπλα στους Ευβοιώτες οπλαρχηγούς Νικόλαο Κριεζώτη, Βάσο Μαυροβουνιώτη, Αγγελή Γοβιό, Νεόφυτο Αδάμ και για τον αγώνα του έλαβε το βραβείο του Αργυρού Νομισματόσημου!

Το 1824 χειροτονήθηκε ιερέας στην παραπάνω μονή, όπου και αγαπήθηκε ιδιαίτερα από του κατοίκους της περιοχής και των γύρω χωριών. Μετά ενθαρρύνσεως του τότε Αρχιμανδρίτη Καρυστίας Δανιήλ Κοντούδη (1833-1842), συνέχισε τη Γυμνασιακή μόρφωση του σε ελληνικό σχολείο του μεγάλου του γένους διδασκάλου, Γεώργιου Γεννάδιου (Κεντρικόν Σχολείον). Στη συνέχεια παρακολούθησε για τέσσερα χρόνια μαθήματα στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το τελευταίο έτος της φοίτησης του, διατέλεσε ιερέας της Εκκλησιαστικής Ριζαρίου Σχολής, θέση την οποία έλαβε τιμητικά για την υπόληψή του. Συνολικά η εκπαίδευση του στην Αθήνα διήρκησε μια δεκαετία.

Το 1850 μετέβη στη Μασσαλία της Γαλλίας για να λάβει τη θέση του εφημέριου και διδασκάλου της εκεί Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητας, αλλά αποχώρησε πέντε χρόνια μετά όταν παρά της δικής του άρνησης, εισήγαγαν στο ναό της Κοινότητας, Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τη λεγόμενη τότε «Ευρωπαϊκή μουσική», γεγονός για το οποίο αργότερα έγραψε και δημοσίευσε το έργο « Λόγον περί Εκκλησιαστικής μουσικής» που εκδόθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου το 1858.

Επανερχόμενος στην Ελλάδα από τη Μασσαλία, διορίσθηκε ιεροκήρυκας των Κυκλάδων. Εργάσθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου ως αρχιμανδρίτης και παραιτήθηκε στα γεράματα του, όπου και συνέχισε να διαμένει αγαπώμενος και τιμώμενος από τους κατοίκους και πιστούς της περιοχής. Απεβίωσε στις 16 Ιανουαρίου 1880 και κηδεύτηκε με σεβασμό και λύπη πολλή.

Ο Ναθαναήλ Ιωάννου ήταν σεβάσμιος και ενάρετος αναγνωρισμένος από όλο τον Ελληνικό Κλήρο. Αποδεδειγμένα επέδειξε πρωτοφανή φιλοπατρία .

Στη διαθήκη του άφηνε την σπουδαία βιβλιοθήκη του, στο Ιερατικό Σχολείο Χαλκίδας (1857-1893) όπου αργότερα μεταφέρθηκε τόσο στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Χαλκίδας όσο και στο Ά Γυμνάσιο Αρρένων Χαλκίδας. Επίσης την μικρή του περιουσία, την δώρισε σε φιλανθρωπικά ιδρύματα αλλά και στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο , γι’ αυτό και η αναγραφή του ονόματος του στη στήλη των δωρητών και ευεργετών του.

Τέλος μια οδός της πόλης της Χαλκίδας φέρει τιμητικώς το όνομα του.

(http://www.ecclesia.gr/…/th…/material/1984_4_2_Themelis2.pdf).

Ο Ναθαναήλ Ιωάννου εξέδωσε δύο συγγραφικά του έργα:

Ευβοιϊκά- Ναθαναήλ Ιωάννου, Ερμούπολη Σύρου, 1857.

https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/f/a/f/metadata-22-0000079.tkl

Λόγος περί Εκκλησιαστικής Μουσικής, Ερμούπολη Σύρου, 1858.

https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/a/0/e/metadata-70-0000154.tkl

Η μάχη της Κακιάς Σκάλας και η θυσία των Ηρώων

Στο σύγγραμμα του Ιωάννη Μαυρομάτη «Ιστορία του Αγώνος της εν Εύβοια Επαναστάσεως του 1821», γίνεται αναφορά πως μόνο το διπλανό μας χωριό η Βλαχιά, έμεινε ακυρίευτο από τους Οθωμανούς χάρη στον ηρωισμό δυο Ευβοέων οπλαρχηγών, του Αθανάση Χοντροβασίλη και του Βασίλη Κόκκαλη. Οι δυο καπετάνιοι με 400 Ευβοείς απέκρουσαν τους Οθωμανούς και γενίτσαρους στην θέση Τριαλλά και «Κακιά Σκάλα» (δρόμο Πήλι-Βλαχιά). Τούρκικο πόδι δεν πάτησε στην Βλαχιά. Ο Βασίλης Κόκκαλης έχασε την ζωή του στη μάχη αυτή της «Κακιάς Σκάλας».

Πρόταση μας είναι να αναγνωριστεί με ένα μνημείο στη θέση Κακιά Σκάλα ο παραπάνω αγώνας των 400 Ευβοέων αγωνιστών με οπλαρχηγό τον Βασίλη Κόκκαλη, και επίσης με μνημείο εντός του Πηλίου ο Πηλιώτης Ναθαναήλ Ιωάννου, αγωνιστής της επανάστασης του 1821 και αργότερα κληρικός και Αρχιμανδρίτης- συγγραφέας και μελετητής της Ελληνικής και ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης. Για τον τελευταίο δε, είναι σημαντικό να γίνει μια εκτενέστερη έρευνα για το βίο και το έργο του, να αναδυθεί ο ίδιος και το έργο του από τον τόπο του και το αντίστροφο.