Ο Λευκόλιθος

Τι είναι;

Ο Λευκόλιθος ή Μαγνησίτης είναι ορυκτό ανθρακικό άλας του μαγνησίου με χημικό τύπο MgCO₃. Έχει χρώμα άσπρο μέχρι ασπροκίτρινο.

Λευκόλιθος υπάρχει στην Αυστρία, στη Γιουγκοσλαβία και σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Αποτελεί ένα από τα κυριότερα μεταλλεύματα της χώρας μας και είναι πολύ καθαρός. Θεωρείται από τους καλύτερους του κόσμου ενώ η ζήτηση του αυξάνει συνεχώς σε διεθνές επίπεδο. Ο λευκόλιθος της Ελλάδας ανήκει στον άμορφο τύπο.

Στην Ελλάδα ο λευκόλιθος παρουσιάζεται κυρίως με τη μορφή φλεβών, πάχους 0,5 – 8μ. και ως όγκος φακοειδούς ή ακανόνιστου σχήματος πάχους 5-6 μ. τα μεταλλεία λευκολίθου βρίσκονται συγκεντρωμένα κυρίως στη Χαλκιδική στην Εύβοια και στη Λέσβο.

Στη Βόρεια Εύβοια υπάρχουν δύο ζώνες κοιτασμάτων λευκολίθου, που έχουν συνολικό μήκος 30 χλμ. και πλάτος 16-20 χλμ. Η ανατολική ζώνη περιλαμβάνει τα μεταλλεία Μαντούδι, Γαλατάκι, Πήλι κ.τ.λ. ενώ η δυτική τα μεταλλεία Βαριά – Ρέμα, Τρούπι κ.ά Μετά την εξόρυξη του λευκολίθου, γίνεται διαλογή με τα χέρια και ακολουθεί μεταλλουργική επεξεργασία.

Στο Πήλι αλλά και στους πρώην οικισμούς Αγία Τρίτη και Λιβαδάκια, υπήρχε μεγάλη μεταλλευτική δραστηριότητα κυρίως προπολεμικά, αλλά και μεταπολεμικά. Σε αυτές τις τοποθεσίες γινόταν εξόρυξη, μεταφορά μεταλλείου με εναέρια και σταθερά βαγονέτα, επεξεργασία, αποθήκευση και ξανά μεταφορά με βαγονέτα μέσω της θαλάσσιας σκάλας που είχε κατασκευαστεί στην παραλία Πηλίου προς τα καράβια με τις μαούνες αλλά και προς τον όρμο του Ατάλαντου μέσω βαγονιών από τα Λιβαδάκια.

Μεταβολές στην ιδιοκτησία χρήσης

Στο Πήλι και στον Θεόδωρο Βώκο είχε παραχωρηθεί, με τη διαταγή υπ. αριθ. 24571/7 Σεπτεμβρίου 1874 του Υπουργείου των Εσωτερικών, η εκμετάλλευση ορυχείου λευκόλιθου 2.142 στρεμμάτων. Πολλές φορές στο παρελθόν ο ίδιος είχε συνεργαστεί, με τον Βασίλειο Ν. Βουδούρη, σε προσπάθειες αξιοποίησης του μεταλλευτικού πλούτου της περιοχής, αφού, μάλιστα, ήταν και συγγενείς (η σύζυγος του Βώκου ήταν η Σκεύω Βουδούρη αδελφή του γνωστού πολιτευτή). Μάλιστα, μετά το θάνατο του Βώκου, ο Β. Ν. Βουδούρης, με τη σύμφωνη γνώμη της αδερφής του, συνέχισε από το 1899 την «καλλιέργεια» του συγκεκριμένου μεταλλείου, βλ. ΕΛΙΑ, Φάκ.: 9.3, Παραχωρήσεις μεταλλείων (1872-1911). Περιοδικό «Παλίρροια», αρ. 738, έτος ιε΄. 15 Ιανουαρίου 1898.

Αργότερα η μεταλλευτική δραστηριότητα αποκτήθηκε από την Αγγλογκρέκ και βάσει συμφωνητικών της παραχωρήθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο, οι εκτάσεις στην παραλία Πηλίου, για όσο διαρκούσαν οι εργασίες εξόρυξης και επεξεργασίας λευκόλιθου και ενώ εργάζεται σε αυτές ντόπιο εργατικό δυναμικό.

Σήμερα οι εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις τόσο στην παραλία Πηλίου όσο και στην Αγ. Τρίτη, φαίνεται να ανήκουν στον ιδιώτη Πόρτολα.

Ο λευκόλιθος στα χρόνια του πολέμου

Στα χρόνια του μεσοπολέμου, υπήρξε στάση εργασιών και εγκατάλειψη τόσο των οικισμών Αγ. Τρίτης και Λιβαδάκια, όσο και μετανάστευση πληθυσμού κατοίκων του Πηλίου, τόσο πριν όσο και μετά τον ‘Β Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και τον Εμφύλιο.

Η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τα χρόνια πλήρους λειτουργίας και εκμετάλλευσης του λευκόλιθου ήταν τεράστια, όπως τεράστια ήταν και η απαξίωση την περίοδο που σταμάτησαν οι εργασίες για να μεταφερθούν αρχικά στα παράλια της Τουρκίας, λόγω χαμηλότερου εργατικού κόστους και φορολογίας των κερδών της εταιρίας. Ενδεικτικό της οικονομικής και πληθυσμιακής μεταβολής, εξαιτίας των εν λόγω εργασιών, είναι ο πίνακας διακύμανσης του πληθυσμού, τόσο στο Πήλι όσο και στους γύρω οικισμούς, που παραθέτουμε στο κεφάλαιο Απογραφή Πληθυσμού.

Στις μέρες μας...

Στην περιοχή έχουν ξαναρχίσει από το 2012 εργασίες εξόρυξης, διαλογής αλλά και επεξεργασίας λευκόλιθου, σε μονάδες που λειτουργούν κυρίως σε Προκόπι, Μαντούδι κλπ, ενώ κοιτάσματα υπάρχουν σχεδόν σε όλη την περιοχή του Κηρέα αλλά στη βόρεια Εύβοια προς την πλευρά του Αιγαίου. Είναι μικρότερης κλίμακας ο όγκος εργασίας, πραγματοποιείται από την εταιρία ΤΕΡΝΑ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ και άλλους εργολάβους ενώ οι θέσεις εργασίας είναι πολύ λιγότερες εν συγκρίσει με την εποχή Σκαλιστήρι ή και ακόμη παλιότερα.

Σήμερα δυστυχώς, τα κτίρια, οι αποθήκες, οι φούρνοι κλπ. που βρίσκονται στην παραλία Πηλίου, μοιάζουν με κτίρια «φαντάσματα» ετοιμόρροπα, ώστε μαζί τους να χαθεί και η εναπομείνασα ιστορία της οικονομικής και μεταλλευτικής δραστηριότητας της περιοχής και του Πηλίου ειδικότερα.